Fobik ve cinsiyetçi gündeme salça olan Salçalı Gündem’i takdimimizdir
“Fobik ve cinsiyetçi gündeme salça olmaya geliyoruz!” sloganıyla 17 Haziran’da yayın hayatına başladı Salçalı Gündem. Türkiye medyasının -çok sevdiğimiz istisnalar dışında- özellikle ana akım medyada temsiliyet konusunda sınıfta kaldığı, fobik ve cinsiyetçi söylemlerle dolu olduğu bir ortama hem özlediğimiz hem de eksikliğini hissettiğimiz bir temsiliyet getirdi.
Projenin arkasındaki isim gazeteci Çiçek Tahaoğlu. Kendisi çok uzun zamandır kadın-LGBTİ+ haberlerini takip ettiğimiz bir isim. Salçalı Gündem’in kamera önündeki isim ise Florans Keskinkalem ama biz onu Florence Konstantina Delight ismiyle ve drag performanslarıyla da tanıyoruz.
Eğer günün birinde sokakta, elinde mikrofonla koşturan Florans Keskinkalem’i görürseniz şaşırmayın. Muhtemelen siyasetçiler, aktivistler, sanatçılar, LGBTİ+ ve feminist hareketin öznelerine soracağı soruların peşindedir. Biz de sezon finali videosuyla ufak bir mola vermeye hazırlanan Çiçek Tahaoğlu ve Florans Keskinkalem ile buluştuk. Mikrofonumuz yoktu ama soruları cevaplayan bu kez onlardı. Salçalı Gündem’e dadandık.
Fotoğraflar: Büşra Yeşilay / Düğme Film
Program, özlediğimiz haber formatları tadında. İki haftada bi yayınlanan programda Florans Keskinkalem kimi zaman stüdyosunda anlattı kimi zaman sokaklara çıktı, sorular sordu. Mikrofonun ucunda siyasetçiler, aktivistler, sanatçılar ve en önemlisi LGBTİ+ ve feminist hareketin özneleri vardı.
Aslında yolları iki sene önce, Çiçek’in +90 için hazırladığı “Drag Queen Olmak” video haberi vesilesiyle kesişiyor. Pandemi dönemine denk geliyor bu video. Malum salgın koşulları epey bir zorlanıyorlar çekim sürecinde ancak çok fazla da vakit geçiriyorlar. Florans, “Genelde öznenin söylemi asla dikkate alınmıyor, gazeteci kendi kafasındakiyle yazıyor ama Çiçek öyle değil. Benim söylemlerime yer vererek hazırladı haberi” diyerek anlatıyor bu süreci. Sonra arkadaş oluyorlar ve beraber de bir şeyler yapmak istiyorlar.
Florans, “Ben drag queen, o gazeteci; ortaya Salçalı Gündem” çıktı derken Çiçek araya giriyor, “güçlerimizi birleştirdik yani” diyerek Salçalı Gündem’in ortaya çıkışını anlatmaya devam ediyor: “Bahsettiğimiz haber videosunda Florans, drag queen’liğin sadece gece hayatına sıkışmasından bahsetti. Biz de bunu değerlendirmek istedik. Bir de insanlar haber okumak istemiyor, haklılar anlıyorum. Benim de okuma sıklığım ve ilgim azaldı açıkçası. Ancak bu bilgilere de ihtiyacımız var, öğrenmemiz gerekiyor. Eğlenceli bir formatla hem bilgi çoğalsın hem eğlenelim istedik.”
Çiçek ve Florans programın bilgi aktarırken eğlendirmesine önem verdiklerini de söylüyorlar. Ancak Salçalı Gündem’in bir başka önemli rolü daha var. Videolar aynı zamanda bir hafıza arşivi yaratıyor.
Florans, öznelerin kendi deneyimlerine benzer birilerinden haberleri alması noktasından da yola çıktıklarını söyledikten sonra programın bu yönüne değiniyor: “Aynı zamanda bir hafıza arşivi olsun istedik. Konjonktür de değişiyor evet ama LGBTİ+ tartışmaları 2000’lerin başından çok daha kötü halde. Muhalefet bile doğru düzgün bir şey söyleyemiyor. Hepimizi ilgilendiren konularda hem özneleri hem bu konuda bilgilenmek isteyenleri hem de muhalefeti bilgilendirmek istedik.”
Çiçek de “Toplumsal hafızamız çok zayıf, birçok bölümümüz sözlü tarih arşivi tadında” diyor. Ayrıca hedef kitlelerini toplumsal cinsiyet eşitliği ile ilgili olan ve bu konuda bilgi sahibi olmak isteyenler olarak tanımlıyor, dillerini de buna uygun şekilde kullandıklarını söylüyor: “LGBTİ+101 bölümü yaptık mesela. Cinsiyet kimliği, yöneliği gibi temel kavramlar doğal olarak herkes tarafından bilinemiyor. Çünkü biz, henüz bunları tartışma noktasına gelemedik. LGBTİ+’lar hayat mücadelesi veriyor.”
Salçalı Gündem ekibi ele alacakları konuları hep beraber belirliyor. Zaten yola çıkarken nasıl bir proje yapmak istediklerini uzun uzun konuşmuşlar, 20’ye yakın başlık belirlemişler. Çiçek program koordinatörü olarak konuları araştırıyor, metinleri yazıyor. Aynı zamanda Çiçek’in çok yakın arkadaşı olan gazeteci Elif Akgün de videoların İngilizce altyazılarını hazırlıyor. Bu sırada tüm ekip ama özellikle de Çiçek ile Florans ile sık sık iletişimdeler. Çiçek, “Kendi aramızda fikirlerimizi tartışıyoruz, birbirimizi mantıklı bir zeminde ikna edebildiğimizi gördük. Gazetecilik ilkelerine uygun hazırladığımız araştırma ve haberleri, drag queen görünürlüğüyle birlikte sunuyoruz. Zaten formatımız da bu. Bir drag queen ve gazeteci…”
Çiçek’in değindiği görünürlük meselesini biraz daha merak ediyorum. Salçalı Gündem’de Florans Keskinkalem ancak aslında biz Florans’ı Florence Konstantina Delight ismiyle ve drag performanslarıyla tanıyoruz. Salçalı Gündem vesilesiyle sanatını günün her vaktinde sokaklara taşıması, daha görünür olması gibi bir durum da söz konusu. Bir haber programı olan Salçalı Gündem’in merkezinde toplumun büyük bir çoğunluğunun kendisinden daha radikal olduğunu düşündüğü görünüme sahip bir özne var. Ve bu özne, bu kez ‘’apolitik’’ veya ‘’sığ’’ bir şeyler anlatmak yerine 70- 80’lerin çok iyi konuşan haber spikerleri gibi bilgi ve haber sunuyor. İkiliye bu görünürlüğün neden önemli olduğunu soruyoruz.
Florans LGBTİ+ ve özne görünürlüğünün önemiyle başlıyor söze: “Huysuz Virjin’in sahnelerden koparılmasıyla ekranda lubunya ve özne görünürlüğünün bittiğini görüyoruz. Evet, belki nadir de olsa görmek mümkün ancak heteronormatif ve stereotipik özneler bunlar. Ancak görüyoruz ki herkeste bir özlem var. Çünkü bu toplumun kültüründe vardı, ekranda bu özneleri görmeye alışkınız. Biz de sokağa çıkınca gördük bunu. İnsanlar bizi görünce ‘Aman Tanrım LGBTİ+ciler geldi’ demiyorlar. Komik ve ilginç buluyorlar. Zaten çok büyük bir nesil Huysuz Virjin ile büyüdü, öncesinde yine Zeki Müren var. Aslında normatif bir şekilde olsa da lubunyaları konumlandırdıkları bir yer var. Biz de sokakta iltifatlar alıyoruz, kendimizi açıklayabildiğimizi söylüyorlar. Görünürlük gerçekten önemli.”
Florans ayrıca Huysuz Virjin arşivlerinin silindiği sadece Seyfi Dursunoğlu’na indirgendiği bir durumda olduğumuzu hatırlatıyor. Eskiden var olan öznelerin bugün hiç var olmamış gibi yok edilmesinin de kendilerine bu projeye başlama konusunda ilham verdiğini söylüyor. Ve soruyor: “Nereye gitti bu insanlar, buharlaştılar mı? Bu nedenle hemen tükenecek haber değil, arşivlik hafıza tazeleyen içerikler yapıyoruz.”
Çiçek bir gazeteci olarak sokak röportajı yapmayı hiç sevmediğini de itiraf ediyor ancak Salçalı Gündem ve Flo özelinde işler değişmiş. Çok iyi dönüşler hatta duygulandıran “gözümüzden pıt pıt yaşlar akıtan” yorumlar alıyoruz diyor Çiçek: “Gazeteci olarak sokak röportajı yapmayı hiç sevmem. İnsanlar cevap vermezler genelde. Ama Flo’ya resmen koşuyorlar konuşmak için. Soruları cevaplıyorlar, bilmeseler bile bunu söyleyip yine konuşuyorlar. Sokaktaki insanlar da bu görünürlüğü özlemiş bunu gördük biz de.”
Türkiye’de LGBTİ+’lar eşit haklar ve yaşam mücadelesi veriyor. Hem de büyük bir dirençle, her geçen gün büyüyerek. Bir yandan da maalesef yine gittikçe büyüyen -bilinçli bir şekilde büyütülen- nefret ve ayrımcılık da görüyoruz. Kaos GL’nin cinsel ayrımcılığa ve nefret suçlarına karşı hazırladığı reklam filmine gelen tehditler, nefret söylemleri ve sonunda KAOS GL’nin tüm özneleri korumak için videoyu kaldırması, bu durumun son örneklerinden. Hal böyleyken Salçalı Gündem ekibinin sokakta nasıl tepkiler aldığını merak ediyoruz.
Çiçek de projeye ilk başladıklarında tepki almaktan korkmuyor musunuz sorularını duyduklarını ve en başta kendisinin de endişelendiğini de söylüyor. Çekimleri Kurtuluş ve Kadıköy’de yapıyorlar. Florans ilk videonun yayınlanmasından sonra öznelerin de “Ne kadar cesursunuz, korkmuyor musunuz?” sorularını yönelttiğini söylüyor. Maalesef sorular ve endişeler haksız değil; evet sormak bile insana yük oluyor. Florans’ın cevabı ise bize hiç unutmamız gereken bir şeyi hatırlatıyor: “Ne alakası var? Biz insan hakları ile ilgili bir şey yapıyoruz.”
Yapmaya da devam edecekler. Salçalı Gündem ekibi çektikleri son videoyu da geçen hafta yayınladı. Sonrası için planları devam ediyor, spoiler vermiyorlar ancak özellikle sosyal medya hesaplarında daha önce yayınlamadıkları içerikleri paylaşmaya devam edeceklerini söylüyorlar.
Gözleriniz yolda videoları beklerken Salçalı Gündem’in tüm içeriklerine buradan ulaşabilirsiniz.