Yazar:
3 Aralık 2022

Skandallar peş peşe gelirken Balenciaga cephesinde neler oluyor?

Son günlerde Balenciaga ve yeni reklam kampanyasının tartışmaları var gündemimizde. Tartışmaların odağı ise çok hassas ve bir o kadar da önemli bir konu: çocuk istismarı.

Balenciaga’nın çocukların yer aldığı kampanya görüntülerinde kullandığı cinsel objelerle dolu çekim büyük bir skandala imza atarken olaylar yalnızca bununla da sınırlı kalmadı. Sorunlu bu reklam kampanyasıyla aynı hafta içinde yayınlanan bir başka kampanyada da yine çocuk istismarını normalleştirme iddialarıyla karşı karşıya kaldı marka. Detayları öğrendikçe gittikçe korkunçlaşan bir skandalla karşı karşıyayız aslında.

Tabii moda endüstrisinin gözü kulağı da markadan gelecek resmi açıklamadaydı. Balenciaga’nın kuru bir Instagram özürüyle başlayan süreci, resmi bir bildiri yayınlamasıyla devam etti. “Bazı” hataları kabul ediyor, içtenlikle özür diliyor, çocuk istismarı gibi önemli bir konuda daha dikkatli olmak için profesyonel destek alacaklarını dile getiriyorlardı. Markanın “dahisi” sanat yönetmeni Demna da iki haftanın ardından hem geç kalmış hem de neredeyse hiçbir şey ifade etmeyen bir açıklamada bulundu. Bu, Balenciaga ve Demna birlikte çalışmaya devam edecek sinyallerini verse de çanlar Demna için çalıyor diyebiliriz. Balenciaga’nın son ilham meleği Kim Kardashian’ı merak ediyorsanız o da birtakım açıklamalarla markayla işbirliğine “şimdilik” devam edeceğini açıkladı. Ama tam tersi tepkiler de var…

Balenciaga cephesinde neler oluyor, hayretlerle dadanıyoruz.

2022’nin son düzlüğünü moda endüstrisinde iplerin koptuğu, skandalların patlak verdiği, tartışmalarla dolu bir dönem olarak hatırlayacağız. Neler neler olmadı ki… Met Gala’nın Karl Lagerfeld temasıyla düzenlenecek olması, Kanye West’in “White Lives Matter” gösterisinin şuursuzluğu ve nefret söylemleriyle dolu açıklamaları, bunun üzerine Balenciaga’nın Kanye ile yollarını ayırması, Gucci’nin Alessandro Michele’ye; Belçikalı tasarımcı Raf Simons’un da kendi adını taşıyan markasına vedası, Balenciaga’nın Elon Musk’ın tekeline geçen Twitter’dan ayrılan ilk moda markası olması… Tüm bunlar son birkaç ayda konuştuğumuz önemli başlıklardan ilk aklımıza gelenler. Son Balenciaga kampanyası ise geçtiğimiz günlerde moda ve internet alemlerinde en çok konuşulan, şaşırtan, yer yer mide bulandırırken türlü skandallara açılan bir konuya dönüştü.

Okuma önerisi – Met Gala 2023’ün “Neden?” dedirten teması: Karl Lagerfeld

Tartışmaların odağındaki kampanyaya gelmeden önce hızlıca hafızaları tazeleyelim.

2022 Balenciaga için başarılı bir yıldı aslında. Kanye West ile uzun süreli iş birliğini Kim Kardashian ile taçlandırmış, Bella Hadid, Nicole Kidman, Isabelle Huppert gibi isimleri bir araya getirdiği defile ve kampanyalarıyla ilgi çekmeyi başarmıştı. Özellikle Kim Kardashian’ın geçen yıl ful siyaha büründüğü Met Gala görünümü ve SNL sunuculuğunu üstlendiği gece giydiği pembe Balenciaga kostümü, marka ve Kim’in tutan kimyalarının minik ipuçlarıydı. Kim Kardashian, Instagram paylaşımlarıyla da markanın yeni tutkunu olduğunu gösteriyordu bizlere. Kanye ile boşanma süreçlerinde Balenciaga’nın “velayetinin” kimde kalacağı yönünde tweet’ler görüyorduk sosyal medyada da. (Balenciaga’nın Kanye ile Paris Moda Haftası sonrasında yaptığı kışkırtıcı ve anti-Semitik yorumlar nedeniyle ilişkisini kesmesini de göz önünde bulundurduğumuzda kazananın Kim olduğunu görmek çok da zor değil. Yani o zaman için…) Aslında karşılıklı bir kazan-kazan durumu oluştu bile diyebiliriz. Kim, özellikle markanın sanat yönetmeni Demna Gvasalia’ya methiyeler düzerken Balenciaga’nın son dönemdeki yükselişini Kim Kardashian’a bağlayanlar vardı, ki oldukça haklılar bizce. Kim’in Met görünümünden hemen sonra Gucci, Yves Saint Laurent, Boucheron, Bottega Veneta, gibi markaları da bünyesinde bulunduran Fransız şirket Kering’in sahibi olduğu Balenciaga için yapılan aramalar yüzde 505 oranında artmış mesela. Ayrıca markanın ana akımda bu kadar yer bulmasında da Kim Kardashian’ın gücünü görmezden gelemeyiz.

Geçen yılki Met Gala’da, Kim Kardashian’ın yanındakini Kanye West sanmıştı pek çokları ilk önce ama sonrasında o kişinin Balenciaga’nın kreatif direktörü Demna Gvasalia olduğu açıklanmıştı.

Sosyal medyada da bol, siyah görünümler, hızlı ve tuhaf diyebileceğimiz gösterilerle sıklıkla gündeme geliyor Balenciaga. Markanın son yıllardaki bu popülerliğini büyük ölçüde 2015 yılından itibaren markanın sanat yönetmeni görevinde izlediğimiz tasarımcı Demna Gvasalia’ya borçlu olduğunu da ekleyelim. Birçok moda yazarı, tasarımcının markanın vizyonunu köklerine saygılı ancak çarpıcı bir şekilde dönüştürdüğü konusunda hemfikir. Buardaki ‘çarpıcı’ yorumu önemli. Zira Demna kendisinin de sık sık dile getirdiği gibi kışkırtıcı ve provakatif tasarımları ve moda şovlarıyla meşhur bir isim. 

Tasarımları ve moda şovlarını bir kenara bırakırsak Balenciaga, arkasına aldığı rüzgarın da etkisiyle son dönemde Kanye West ile bağlarını koparmak ya da Twitter’dan ayrılmak gibi “cesur” kararlarla da dikkatleri üzerine çekmeyi başarıyordu.

Ancak bu kez çanlar Demna başta olmak üzere Balenciaga için çalıyor ve bu çanlar hiç de hayra alamet değil. Apaçık bir şekilde burnumuza hiç hoş olmayan kokular geliyor. Zira marka, son kampanyası Gift Shop ile tartışmaların ve haklı eleştirilerin hedefinde. Tartışmaların odağı ise çok hassas ve bir o kadar da önemli bir konu, çocuk istismarı.

Aslında her şey 16 Kasım’da yayımlanan fotoğrafçı Gabriele Galimberti imzalı kampanya görüntülerinin yayınlanmasıyla başladı. Çocukların baş rolde olduğu karelerde oyuncak ayılar vardı ancak hiç de olması gereken gibi değillerdi! File aksesuarları, deri kayışları vardı bu ayıların. Dekorda şarap kadehleri başta olmak üzere yetişkinlere ait olması gereken pek çok aksesuar da görüyorduk ayrıca. Zincirli, tasmalı peluş ayılar, BDSM ile ilişkilendirilebilecek aksesuarların merkezde ya da fonda olduğu bu fotoğraflar skandalın ilk olduğunu sandığımız bir skandaldı aslında. Ancak biz daha bu görüntülerin şokunu atlatamamışken olaylar gelişmeye devam etti.

Aynı hafta içinde başka bir kampanya daha sundu Balenciaga. 2023 Garde-Robe reklam kampanyasında da her şey “normal” görünüyordu. Isabelle Huppert, Bella Hadid, Nicole Kidman gibi yıldızlarla dolu “sıradan” karelerdi ancak sosyal medya kullanıcılarının gözünden hiçbir şey gibi buradaki korkunç detaylar da kaçmamıştı. 

Bu kez de oldukça “masum” görünen kampanyadaki fotoğrafların fonunda “gizli” mesajlar vardı. Balenciaga x Adidas Kum Saati el çantasının başrolde olduğu bir kare yakınlaştırıldığında çocuk pornografisine dair Amerika Birleşik Devletleri Yüksek Mahkemesi’nin davalarıyla ilgili mahkeme belgelerinin yer aldığı bir fon görülüyordu. Aynı kampanyanın bir başka karesinde ise yine fonda Matthew Barney’nin “The Cremaster Cycle” ve Belçikalı ressam Michaël Borremans’ın “As Sweet as It Gets” kitapları dikkat çekiyordu. Borremans’ın çalışmalarını “çocukların hoş olmayan durum ve şekillerde resmedilmesi” diyerek özetleyebiliriz. (Anlatmakta ne kadar zorlandığımızı siz düşünün.)

Tabii tüm bunlar sosyal medyada büyük bir fırtına kopardı. Balenciaga hiç de tesadüf gibi yorumlanamayacak iki kampanyasıyla açıkça çocuk istismarını destekliyordu. İddialar belgelerle kanıtlanırken pek çok insan sosyal medyadan tepkilerini dile getiriyordu. Gelen tepkilerin ardından önce kuru bir özür geldi Balenciaga’dan: “Kampanyamızın yol açmış olabileceği herhangi bir suç için içtenlikle özür dileriz. Ayıcıklı peluş çantalarımız çocuklarla birlikte gösterilmemeliydi.”

Fakat bu göstermelik özür ve diğer kampanyanın yarattığı skandallar da dahil olmak üzere hiçbir şey için yeterli değildi. 28 Kasım’da ise marka, “Balenciaga’nın sorumluluğunu üstlendiği bir dizi ağır hatayı” kabul eden bir bildiri yayınladı. Devam eden “iç ve dış soruşturmalar” ve “yeni kontroller” duyuruldu. Ayrıca “çocuk koruma konusunda uzmanlaşmış ve çocuk istismarı ve sömürüsünü sona erdirmeyi amaçlayan kuruluşlara” ulaştıklarını ve işbirliğine hazır olduklarını söyledi.

Bu skandalın sorumlusu kim?

Bu arada seti ve dekoru hazırlayan yapım şirketini suçladı marka. The Daily Mail’in haberine göre Balenciaga, reklam yapım şirketi North Six Inc. ve set tasarımcısı Nicholas Des Jardins’e karşı 25 milyon dolarlık dava açtı. Tüm bunlar yaşanırken çocuk modellerin yer aldığı kampanyanın fotoğrafçısı Gabriele Galimberti’ye göre çekim için seçilen nesnelerin yanı sıra çocuklar ve mekan da Balenciaga tarafından seçilmiş. Ayrıca iki gün devam eden çekim sırasında çok sayıda marka çalışanı çekimdeymiş. Fotoğrafçı, Instagram’dan yaptığı açıklamada, “Balenciaga’nın seçimleri hakkında yorum yapacak durumda değilim. Ne ürünleri, ne modelleri, ne de bunların kombinasyonlarını seçmeye hiçbir şekilde hakkım olmadığını vurgulamalıyım” ifadelerine yer verirken ayrıca mahkeme belgelerini içeren diğer kampanyayla “bağlantısı olmadığını” da açıkladı. Balenciaga da Gabriele Galimberti’nin her hangi bir sorumluluğu olmadığını kabul ederek herhangi bir yasal işlem başlatmadığını ayrıca diğer kampanyayla da hiçbir ilgisi olmadığını duyurdu.

Kim, ne dedi? -ya da demiş gibi yaptı?

Marka yönetimi, set görevlileri, yapım ekibi, fotoğrafçılar bir yana hepimizin gözü marka elçileri ve ünlü isimlerden gelecek tepkideydi. Bella Hadid, geçtiğimiz haftalarda kampanya fotoğraflarından bir gönderiyi Instagram’ından sildi (Vaaov, baya büyük bir tepki). “The Real Housewives of New York City” ile ünlü Bethenny Frankel paylaştığı bir videoda olayları “büyük bir skandal” olarak yorumlarken birçok ünlünün hem resmi hem de konuşulmayan sözleşmeler nedeniyle sessiz kaldıklarını dile getirdi. Ayrıca Balenciaga’nın olaylardan tamamen habersiz olduğuna inanmadığını da söyledi. Kambersiz düğün olmaz misali Kanye de olaylara dahil oldu, elbette esas konuyu kaçırarak: “Bu durum size tüm ünlülerin kontrol edildiğini gösteriyor. Balenciaga hakkında konuşan hiçbir ünlü görmüyorsunuz.” (Hmm, ok) Tabii sonra Twitter’dan bu kez Balenciaga’nın yanında olduğunu ifade eden tweet’ler yazmaya devam etti ama bir noktadan sonra takip etmeyi bıraktık biz. Zaten sanıyoruz artık bir Twitter hesabı da yok. Influencer Brittany Aldean ise elinde şeffaf bir poşette Balenciaga yazısı gördüğümüz ürünleri çöpe attığını ifade eden bir kareyle Instagram’a koştu ve “Bugün çöp günü” açıklamasıyla markayı protesto etti.

Ancak gözler elbette markanın ilham perisi Kim Kardashian üzerindeydi. Kim önce Balenciaga’nın Adidas işbirliği koleksiyonundan bir görünümünü Instagram’dan paylaştı. Bu paylaşım sabırları zorlasa da Kim’den nihayet hem Twitter hem de Instagram hesabından paylaştığı resmi bir açıklama geldi. “Bir anne olarak” vurgusu yaparak, “Son birkaç gündür sessiz kaldım, son Balenciaga kampanyaları karşısında şoka uğramadığım ve öfkelenmediğim için değil, bunun nasıl olabileceğini kendi adıma anlamak için ekipleriyle konuşma fırsatı istediğim için…” dedi. 

Açıklamasının devamı ise şöyleydi:

“Dört çocuk annesi olarak rahatsız edici görüntülerle sarsıldım. Çocukların güvenliğine olabilecek en yüksek şekilde saygı gösterilmeli. Çocuk istismarını herhangi bir şekilde normalleştirmeye yönelik herhangi bir girişimin toplumumuzda yeri olmamalıdır – nokta.”

Kardashian, devam eden açıklamasında şu anda markayla olan ilişkisini “yeniden değerlendirdiğini” de söyledi: “Balenciaga ile geleceğime gelince, şu anda markayla olan ilişkimi yeniden değerlendiriyorum. Bunu onların daha önce hiç olmaması gereken bir şeyin sorumluluğunu kabul etme isteklerine ve yapmalarını beklediğim eylemlere dayandırıyorum.”

Balenciaga’nın 14.3 milyon takipçili Instagram hesabında şu an yalnızca olaylar üzerine yaptığı resmi açıklama gönderisi bulunuyor. Ve son olarak “dahi” Demna’dan geç de olsa (olayların patlak vermesinden yaklaşık 15 gün sonra) bir açıklama geldi. Açıklamada, çocukların yer aldığı kampanya da “yanlış sanatsal konsept seçimi için kişisel olarak özür dilediğini” söyledi. Provakatif bir marka olarak tanıdığımız Balenciaga’nın bu yönünü kışkırtan beyni olarak bilinen Demna ayrıca, “Bazen çalışmalarımla kışkırtıcı olmayı istesem de bu çocuk istismarı gibi kınadığım ve korkunç bir konuda yapmaya asla niyetim olmaz” dedi. Tasarımcı ayrıca çocuk istismarı ve sömürüsünü sona erdirmeyi hedefleyen kurumlarla iletişimde olacağını da sözlerine ekledi.

Balenciaga kışkırtıcı ve provakatif olma başlığı altında devam ettiği sorunlu kampanyalara daha ne kadar devam edecek, bu skandal nihayet akıllarını başlarına getirecek mi, Demna’nın suyu kaynıyor mu? Kering şirketinde bu olaylar nasıl karşılık buldu? Gerçek sorumlu kim(yazar Balenciaga’nın yapımı suçlamasına “Sizin eliniz armut mu topluyordu?” diye sorarak çok da inanmıyor) ve en önemlisi bu skandala imza atanları neler bekliyor? 

Bunlar aklımızdaki sorulardan yalnızca birkaçı. Kaçı cevaplanacak bekleyip göreceğiz.